“ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΑ ΓΙΑ ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΙΧΩΣ ΒΙΑ”
|| Της Πηνελόπης Ρομποτή ||
MSc, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπέυτρια
H ομιλία της Πηνελόπης Ρομποτή από την εκδήλωση “ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΑ ΓΙΑ ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΙΧΩΣ ΒΙΑ”, της Ένωσης Γυναικών Γλυφάδας ΕΜΕΙΣ:
Οι Αποχρώσεις της Βίας
Η βία δεν έχει μόνο θύμα και θύτη, έχει πολλά πρόσωπα πολλές μορφές, σχηματίζει κύκλους και μοτίβα που επαναλαμβάνονται και κληρονομούνται από γενιά σε γενιά μέχρι να διασπαστεί ο κύκλος της βίας. Η βία μπορεί να είναι σωματική, λεκτική, σεξουαλική, οικονομική, ψυχολογική. Σε οποιαδήποτε μορφή και αν παρουσιάζεται η βία δεν παύει να στοχεύει στην μείωση, υποτίμηση , η εξαθλίωση του ατόμου που υφίσταται τη βία. Η βία δεν γνωρίζει σύνορα, όρια, φύλο, ηλικία, πολιτισμό, μόρφωση.
Αν και η βια κατά της γυναίκας είναι ένα θέμα που κεντρίζει όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον του κόσμου τα τελευταία χρόνια , μέσα από μικρές ιστορίες που ακούμε τυχαία σε κάποια εκπομπή στην τηλεόραση, σε κάποια ομιλία, ή κάποια φιλική συζήτηση αλλά συνήθως έξω από τον κοινωνικό μας κύκλο, καθώς πιστεύουμε ότι η κακοποίηση και η ενδοοικογενειακή βία συμβαίνει στους άλλους και πιθανότατα στα χαμηλά κοινωνικά , οικονομικά και μορφωτικά στρώματα .
Όμως η βία δεν συμβαίνει σε αγνώστους. Σύμφωνα με έρευνα του Οργανισμού Θεμελιώδων Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), και αφορά τη μεγαλύτερη μελέτη που έχει διεξαχθεί έως σήμερα παγκοσμίως, σε ένα δείγμα 42000 γυναικών απο όλες της ευρωπαϊκές χώρες, μια στις τρεις γυναίκες έχει πέσει θύμα σωματικής η σεξουαλικής επίθεσης. Ενδεικτικά το 43% των γυναικών έχουν βιώσει κάποια μορφή ψυχολογικής βίας, ενώ το 67% των γυναικών δεν κατήγγειλαν το πιο σοβαρό περιστατικό βίας που υπέστησαν από το σύντροφο τους στην αστυνομία ή κάποιο φορέα. Στην Ελλάδα το ποσοστό των γυναικών που έχουν υποστεί κακοποίηση φθάνει το 25%. Όπως αντιλαμβάνεστε ή βία κατα της γυναίκας και ή ενδοοικογενειακή βία είναι δίπλα μας.
Ίσως να αναρωτιέστε γιατί δεν σπάνε το κύκλο της βιας γιατί την επιτρέπουν. Γιατί η βία και η κακοποίηση κρύβεται καλά σαν το κλέφτη σε κάθε σπιτικό και δεν εμφανίζεται ίσως για χρόνια, όταν το θύμα έρθει αντιμέτωπο με τον κίνδυνο θανάτου η σοβαρών επιπτώσεων. Γιατί η βία έχει ένα μεγάλο σύμμαχο: ΤΗ ΣΙΩΠΗ. Όχι μόνο του θύματος αλλά και των γύρων. Αν τύχει να έρθουμε αντιμέτωποι με κάποιο περιστατικό είτε στο σπίτι μας, στο φιλικό ή συγγενικό μας περιβάλλον, συνήθως προσπαθούμε να το αιτιολογησουμε, να το εκλογικεύσουμε ή να το δικαιολογήσουμε, φταίει το ποτό, ή ανεργία, το στρες, τα προβλήματα … με αυτό το τροπο η βια όχι μόνο αποκτάει συμμάχους αλλά γίνεται και παντοδύναμη. Η βία και η κακοποίηση δεν είναι ακούσιες συμπεριφορές έιναι εκούσιες, η βία είναι επιλογή, και τα άτομα που ασκούν συστηματικά και επαναλαμβανόμενα βία έχουν πλήρη έλεγχο των πράξεων τους.
Αξίζει όμως να διευκρινίσουμε ότι οι συγκρούσεις μέσα στο ζευγάρι ή στην οικογένεια είναι αναπόφευκτες και συνεπώς κάποια στιγμή μπορεί και εμείς να βρίσουμε, να φωνάξουμε η να απειλήσουμε όμως περιστασιακές αντιδράσεις δεν αποτελούν βία η κακοποίηση. Η βία αναφέρεται σε ένα οργανωμένο και επαναλαμβανόμενο μοτίβο συμπεριφορών με σκοπό την χειραγώγηση και αποδυνάμωση του ατόμου ως οντότητα. Σε αυτή τη περίπτωση οποιαδήποτε εκλογίκευση, παρερμηνεία και δικαιολογία ενδυναμώνει τη δύναμη του θύτη και την επανάληψη της βίαιης συμπεριφοράς.
Αν και οι περισσότεροι θεωρούμε την σωματική και σεξουαλική βια ως έσχατες μορφές βίας που καταπατούν την ανθρώπινη υπόσταση καθώς επιφέρουν ορατά σημάδια ακόμη και θάνατο, υπάρχει όμως μια μορφή βίας που κρύβεται πίσω από τα διάφορα πρόσωπα της βίας και σημαδεύει το πυρήνα του ατόμου αφήνοντας το θύμα να νοιώθει μουδιασμένο, φοβισμένο, ανάξιο αγάπης, αβοήθητο και πιστεύοντας ότι του αξίζει αυτή ή συμπεριφορά . Η Ψυχολογική βία. Τα σημάδια της οποίας μπορεί να μην ορατά στο σώμα είναι εξίσου αληθινά και πολύ βαθιά ριζωμένα στη ψυχή του θύματος.
Αναρωτιέμαι, τι θα πιστεύατε αν μια φίλη σας, σάς εκμυστηρεύονταν ότι τακτικά ο σύντροφος μονοπωλεί το κοινό χώρο τους, παρακολουθεί ή ελέγχει τα τηλεφωνήματα της , διακόπτει συνεχόμενα όταν μιλάει η κάνει κάτι σημαντικό, αναζητάει συνεχόμενα την προσοχή της, δεν σέβεται τα δικά της αντικείμενα ή προσωπικό χώρο μέσα στο σπίτι, θέλει να έχει πάντα το τελευταίο λόγο στη κουβέντα, μονοπωλεί το αυτοκίνητο , την τηλεόραση , ελέγχει τα οικονομικά, συνήθως δεν τηρεί τις υποσχέσεις του , και πιθανότατα διατηρεί εξωσυζυγικές σχέσεις . Όταν τσακώνεται μαζί του, αντιδράει με το να αποσύρεται συναισθηματικά , δεν της μιλάει, μένει σιωπηλός για μέρες, την αγνοεί, μερικές φορές χτυπάει πόρτες και σπάει αντικείμενα, γκρινιάζει μέχρι να περάσει το δικό του, χαρακτηρίζει το σύντροφο ως τρελή ή τρελό , κατηγορεί , ασκεί κριτική ? Αναρωτιέμαι αν θα πέρναγε από το μυαλό σας, ότι οι συμπεριφορές που μόλις σας περιέγραψα είναι συνηθισμένες συμπεριφορές ενός ατόμου που ασκεί συναισθηματική βία .
Η συναισθητική και ψυχολογική βία έχουν να κάνουν με μια σειρά επαναλαμβανόμενων επεισοδίων που προσβάλλουν, απειλούν , απομονώνουν, υποβιβάζουν, εξευτελίζουν ή ελέγχουν ένα άλλο άνθρωπο. Ο θύτης εφαρμόζει διάφορες τακτικές όπως προσβολές, κριτική, εκφοβισμό , απειλές, απόρριψη, κατηγόριες, απομόνωση, τιμωρία για να υποβιβάζει τα συναισθήματα του θύματος ώστε να εκμηδενίσει την αυτοπεποίθησή του και την ανεξαρτησία του. Συχνά τα θύματα της ψυχολογικής βίας νιώθουν ότι δεν υπάρχει τρόπος να φύγουν από αυτή τη σχέση!
Σε αντίθεση με την κοινή άποψη ότι οι θύτες χάνουν τον αυτοέλεγχο τους κατα τη διάρκεια βίαιων επεισοδίων, οι θύτες έχουν πλήρη έλεγχο των πράξεων τους, στοχεύουν στην αποδυνάμωση του θύματος, επιλέγουν τα θύματα τους, συνήθως τα πιο κοντινά τους πρόσωπα, και επιλέγουν πότε, που και πως θα ασκήσουν βία. Συνήθως ή ψυχολογική βία μέσα στο ζευγάρι, ετερόφυλα και ομοφυλόφιλα, και γενικότερα μέσα στην οικογένεια συμβαίνει αργά και σταθερά μέσα στη πάροδο του χρόνου, και ως συνέπεια το άτομο που υφίσταται ψυχολογική βία να μην αντιλαμβάνεται ότι έχει θυματοποιηθεί , μπορεί να βιώνει φόβο, τρόμο, ντροπή, ενοχές, ίσως και άρνηση αλλά πάνω από όλα συγχέει τη βία με την αγάπη.
Ίσως αν βρούμε τη δύναμη να αποδεχτούμε την ωμή αλήθεια ότι οι πράξεις ενός ατόμου που στοχεύουν να μειώσουν τη υπόσταση ενός άλλου ανθρώπου αποτελούν ΒΙΑ, και ή βία μόνο βια αναπαράγει, αν δεν διακοπεί ο κύκλος, αν δεν σπάσει η σιωπή και αν δεν αναγνωρίσουμε τη βια κατά της γυναίκας ως έγκλημα κατα της ανθρώπινης υπόστασης με σοβαρό αντίκτυπο στην κοινωνία και στην οικογένεια.
Χαρακτηριστικά
Όμως πως μπορείς να γνωρίζεις αν βρίσκεσαι σε μια συναισθηματικά ΚΑΚΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ; Ο φόβος είναι το κυρίαρχο στοιχείο.
- Όταν φοβάσαι το σύντροφο σου γιατί φωνάζει , μειώνει, υποβιβάζει η χλευάζει τη γνώμη σου.
- Όταν αποφεύγεις να συζητήσεις θέματα που μπορεί να τον εξαγριώσουν γιατί έχει βίαια και απρόοπτα ξεσπάσματα.
- Όταν πιστεύεις ότι δεν μπορείς να τον κανείς ευτυχισμένο η ότι αξίζεις αυτή τη συμπεριφορά εκ μέρους του.
- Όταν γίνεται κτητικός και ζηλιάρης και απειλεί ότι θα σε σκοτώσει και πιστεύεις ότι ευθύνεσαι εσύ για τη συμπεριφορά του
- Όταν συγχέεις την αγάπη με τη βία
- Όταν νοιωθεις ότι εσύ υπεύθυνη για την ευτυχία του συντρόφου σου και προσπαθείς να διασφαλίσεις την ισορροπία στη σχέση η στην οικογένεια .
- Όταν αναρωτιέσαι αν έχεις χάσει τα λογικά σου γιατί σε απομονώνει από τις φίλες σου, τις παρέες σου, σε περιορίζει οικονομικά και κατηγορείς τον εαυτό σου.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Η μακροπρόθεσμη έκθεση σε ψυχολογικά βίαιες καταστάσεις η σχέσεις οδηγούν σε σοβαρές επιπτώσεις για τα θύματα, είτε είναι συντροφικές, συζυγικές η οικογενειακές.
- προβλήματα υγείας
- αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές
- ντροπή και τύψεις
- ανικανότητα να εμπιστεύεσαι
- χαμηλή αυτοεκτίμηση
- καταθλιψη έντονη ανησυχία
- αγχώδη διαταραχή, κρίσεις πανικού η διαταραχή πανικού
- Μετατραυματικό Στρες. Μια διαταραχή που μπορεί να χρειαστεί χρόνια ψυχοθεραπεία για να αντιμετωπιστεί
Όταν η βία συμβαίνει στην οικογένεια και τα παιδιά μπορεί να νιώθουν εγκλωβισμένα μπορεί να ταυτίζονται με το θύτη και να θυμώνουν με τη μητέρα που δεν τακτοποιεί την κατάσταση, μπορεί να βρίσκονται σε άρνηση. Συνήθως μέσα στην οικογένεια η κακοποίηση εκδηλώνεται με δυσλειτουργικές συμπεριφορές.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε:
Ότι ή κατάθλιψη η άλλες δυσλειτουργικές συμπεριφορές δεν οφείλονται σε βιολογικές προδιαθέσεις . Είναι οι μακροχρόνιες συνέπειες της κακοποίησης καθώς οι θύτες ασκούν τακτικές έλεγχου και χειραγώγησης για να κυριαρχήσουν που παρομοιάζουν τις τακτικές ανάκρισης που ασκούνται σε αιχμάλωτους πολέμου:
Κυριαρχία: Ο θύτης νιώθει την ανάγκη να ελέγχει τη σχέση. Αυτός παίρνει τις αποφάσεις για τον εαυτό του και την οικογένειά του, λέει στον άλλο τι να κάνει, και απαιτεί τον άλλο να τον υπακούσει. Ελέγχει τις οικονομικές πηγές , μονοπωλεί το χώρο και το χρόνο του θύματος και αγνοεί τις ανάγκες και τα όρια του συντρόφου. Αποσύρεται συναισθηματικά όταν ο άλλος δεν υποκύπτει ή υπακούει .
Εξευτελισμός: Ο θύτης κάνει ό,τι μπορεί προκειμένου το θύμα του να νιώσει άσχημα με τον εαυτό του, ανεπαρκές και ελλιπές με κάποιο τρόπο . Οι προσβολές, οι υποτιμητικοί χαρακτηρισμοί, η μπροστά σε τρίτους υποτίμηση του άλλου, είναι μερικά από τα όπλα του θύτη προκειμένου να καταστρέψει την αυτοπεποίθηση του θύματός του και να το κάνει να νιώσει τελείως αδύναμο.
Απομόνωση: Προκειμένου να καταφέρει να ελέγχει ακόμα περισσότερο το θύμα του, ο θύτης προσπαθεί να κόψει κάθε δεσμό που έχει το θύμα του με τον έξω κόσμο. Υπονομεύει τη σχέση του με την οικογένεια του , του φίλους ή απαγορεύει με κάποιο τρόπο να βλέπει την οικογένειά του ή τους φίλους του, ή ακόμα και να πηγαίνει στη δουλειά του ή στο σχολείο του. Το θύμα καταλήγει να πρέπει να πάρει άδεια από το θύτη του, προκειμένου να κάνει οτιδήποτε, να πάει οπουδήποτε, ή και να δει οποιονδήποτε.
Απειλές: Ο θύτης συχνά χρησιμοποιεί απειλές για να εμποδίσει το σύντροφό του να φύγει. Μπορεί να απειλεί ότι θα προκαλέσει κακό ή ακόμα και ότι θα σκοτώσει το θύμα , τα παιδιά τους, ή κάποιο μέλος της οικογένειάς του. Μπορεί, επίσης, να απειλεί ότι θα αυτοκτονήσει.
Εκφοβισμός: Ο θύτης μπορεί να υιοθετήσει μία πληθώρα τακτικών εκφοβισμού, για να υποτάξει το θύμα του. Μερικές τέτοιες τακτικές μπορεί να είναι απειλητικές ματιές η κινήσεις, να λέει προσβλητικά πράγματα μπροστά στο θύμα. Το μήνυμα που θέλει να περάσει είναι ότι αν δεν υπακούσει ο άλλος, θα υπάρχουν βίαιες συνέπειες.
Άρνηση και κατηγορία: Οι θύτες είναι εξαιρετικά καλοί στο να βρίσκουν δικαιολογίες , μπορεί να αποδίδουν την κακοποιητική και βίαια συμπεριφορά τους στην κακή τους παιδική ηλικία, σε μία άσχημη μέρα που πέρασαν, ή ακόμα και στα ίδια τα θύματά τους. Προσπαθούν πάντα να ελαχιστοποιήσουν την κακοποίηση ή και να αρνηθούν ότι συνέβηκε. Πολύ συχνά να ρίχνουν την ευθύνη στο θύμα τους ότι με κάποιο τρόπο το θύμα ευθύνεται για τη βίαιη συμπεριφορά τους.
Το θύμα μπορεί αρχικά να μην αντιλαμβάνεται τις συμπεριφορές της ψυχολογικής βίας ως κακοποιητικές . ´Αλλωστε αυτές κρύβονται καλά πίσω από το πρόσωπο του κτητικού και ζηλιάρη συντρόφου, του υπερπροστατευτικού γονέα, της δοτικής μαμάς , του παραδοσιακού μπαμπά … Μπορεί το θύμα να ντρέπεται , να φοβάται , να νοιώθει ανήμπορο και φοβισμένο ή διχασμένο …. άλλωστε οι τακτικές σταδιακά αποσυντονίζουν και θρυμματίζουν τον πυρήνα του εαυτού γιατί η ψυχολογικη βία συμβαίνει αργά και σταθερά μέχρι να αντιληφθει το θύμα ότι έχει υποστεί ψυχολογική η συναισθηματική βία.
Η βία μόνο βία να παράγει σε μια κοινωνία , αν δεν διακοπεί ο κύκλος της βίας τότε ή βία θα συνεχίσει να δυναμώνει και να κληρονομείται από γενιά σε γενιά, από πόλη σε πόλη , από χώρα σε χώρα . Η βία δεν έχει όρια δεν έχει σύνορα αιωρείται σαν το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα των σχέσεων και δηλητηριάζει τις κοινωνίες μας, το είναι μας, το μέλλον μας!
Διαβάσατε τη μοναδική ομιλία της κας Ρομποτή, την οποία το κοινό παρακαλούθησε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τη Δευτέρα το απόγευμα στην εκδήλωση των “ΕΜΕΙΣ”. Την ευχαριστούμε που μας την έστειλε. Για όσες και όσους δεν τα κατάφεραν να την ακούσουν από κοντά και όλα όσα πολύτιμα μας είπε, ελπίζω να βοηθήσαμε με αυτή τη δημοσίευση.
