21 Σεπτεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Alzheimer – 40 εκατομμύρια οι ασθενείς παγκοσμίως
Γράφει η Ζωή Αλεξούλη, Ψυχολόγος – ηθοποιός
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα νόσου alzheimer…
Ας θυμηθούμε εκείνους που ξεχνούν,
Ας ενδιαφερθούμε περισσότερο κι ας προσπαθήσουμε να τους κατανοήσουμε,
Ας σεβαστούμε τους ασθενείς
και ας μην ξεχνάμε ότι το οικογενειακό τους περιβάλλον συμπάσχει.
Νόσος Alzheimer
Η νόσος Alzheimer είναι η πιο συχνή αιτία άνοιας, ενώ ακολουθούν η αγγειακή άνοια , η νόσος του Parkinson, και η άνοια των σωματιδίων του Lewy. Αυτές οι χρόνιες εκφυλιστικές νόσοι δεν είναι ιάσιμες.
Ο όρος άνοια αναφέρεται σε μια σειρά συμπτωμάτων που παρουσιάζουν άτομα με νοσήματα τα οποία καταστρέφουν τα εγκεφαλικά κύτταρα.
Τα συμπτώματα της άνοιας περιλαμβάνουν: Δυσκολία σε πολλές περιοχές της νοητικής λειτουργίας (της γλώσσας, μνήμης, αντίληψης της συναισθηματικής
συμπεριφοράς, των νοητικών δεξιοτήτων(όπως υπολογισμοί, αφηρημένη σκέψη ή κρίση). Μπορεί να υπάρξουν αλλαγές στην προσωπικότητα και ψευδαισθήσεις.
Το οικογενειακό περιβάλλον του ανοϊκού ασθενή συμπάσχει…
Στη νόσο Alzheimer αλλά και σε κάθε μορφή άνοιας όλη η οικογένεια πάσχει μαζί με τον ασθενή. Οι υψηλές απαιτήσεις φροντίδας των ανοικών ασθενών επιδρούν στην υγεία των φροντιστών, περιορίζουν τον ελεύθερο τους χρόνο κι επηρεάζουν τη συμμετοχή τους σε κοινωνικές και επαγγελματικές δραστηριότητες!
Εξαιτίας της νόσου ο συγγενής φροντιστής αισθάνεται ότι έχει χάσει τον σύντροφο, τον γονέα, τον αγαπημένο συγγενή ή τον φίλο. Οι αναμνήσεις έρχονται στο προσκήνιο και η σύγκριση με το παρελθόν είναι αναπόφευκτη. Ο άνθρωπος όμως που έχουν απέναντι τους έχει αλλάξει. Ακόμη και όταν κάποιος νομίζει ότι έχει προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, η νόσος εξελίσσεται και πάλι. Η επιβάρυνση από την φροντίδα ενός ανοϊκού ασθενή μπορεί να είναι σωματική, ψυχική αλλά και οικονομική.
Οι αντιδράσεις των φροντιστών σε αυτή την άδικη ομολογουμένως πραγματικότητα ποικίλλουν. Είναι πιθανό να αισθανθούν ντροπή, ενοχές θυμό και μοναξιά. Ενδέχεται να αισθάνονται ντροπή όταν ο ασθενής συμπεριφέρεται με τρόπο που τους εκθέτει δημόσια. Συμβαίνει συχνά να αισθάνονται ενοχές όταν ντρέπονται για την ανάρμοστη συμπεριφορά του ασθενούς ή όταν νιώθουν ότι ‘δεν
αντέχουν άλλο’. Ο θυμός μπορεί να απευθύνεται στον ασθενή, στον ίδιο τους τον εαυτό, στο γιατρό, στο θεό. Πολλοί φροντιστές αποσύρονται κοινωνικά και περιορίζονται στο σπίτι του ασθενή που φροντίζουν. Η μοναξιά δυσχεραίνει την αντιμετώπιση των προβληματων.
Η κατανόηση και η αποδοχή των συναισθημάτων είναι το πρώτο στάδιο αντιμετώπισης και διευκολύνει σημαντικά το δύσκολο έργο των φροντιστών. Είναι σημαντικό να θυμούνται ότι τα αρνητικά συναισθήματα στα οποία αναφερθήκαμε τα προκαλεί η νόσος και όχι ο ασθενής ως πρόσωπο. Είναι χρήσιμο να δίνεται προτεραιότητα στο να διατηρηθούν οι κοινωνικές τους επαφές. Να βρεθεί χρόνος
για τον εαυτό τους και να αναγνωρίσουν τα όρια της αντοχής τους. Το χιούμορ μπορεί να αμβλύνει θεαματικά τις εντάσεις. Η συμμετοχή των φροντιστών σε μια ομάδα υποστήριξης ή το να μοιραστεί κάποιος το ψυχολογικό βάρος με άλλους φροντιστές ή με οικεία πρόσωπα μπορεί αν προσφέρει ανακούφιση.
Πρακτικές συμβουλές για τους φροντιστές:
Στα πρώιμα στάδια της νόσου τα βοηθήματα μνήμης διευκολύνουν τον ασθενή να θυμηθεί, οργανώνουν τις δραστηριότητές του και προλαμβάνουν τη σύγχυση.
Παρακάτω δίνονται μερικά παραδείγματα:
• Λίστες κάθε είδους
• Φωτογραφίες των συγγενών με τα ονόματά τους γραμμένα εμφανώς
• Χρωματιστές ταμπέλες με ονόματα χώρων ή οδηγίες χρήσης αντικειμένων
• Απλοί χάρτες
• Κάνετε τα πράγματα απλά. Συγκεκριμένες εντολές και οδηγίες διευκολύνουν την ανταπόκριση του ασθενούς.
• Κάνετε το σπίτι όσο πιο ασφαλές γίνεται. Η απώλεια ελέγχου των κινήσεων και η απώλεια μνήμης αυξάνουν τις πιθανότητες τραυματισμού.
• Φροντίστε να γυμνάζεται. Η καλή φυσική κατάσταση βοηθά να διατηρηθούν οι υπάρχουσες σωματικές και νοητικές ικανότητές του.
Καθώς η νόσος εξελίσσεται, η επικοινωνία ανάμεσα στο φροντιστή και τον ασθενή γίνεται όλο και πιο δύσκολη.
• Βεβαιωθείτε ότι η όραση και η ακοή του δεν έχουν πρόβλημα
• Να μιλάτε καθαρά, αργά, πρόσωπο με πρόσωπο και κοιτώντας τον ασθενή στα μάτια
• Να εκφράζετε αγάπη, ενθάρρυνση και στοργή με χειρονομίες, αγκαλιές ή χάδια, εφόσον ο ασθενής αισθάνεται άνετα με αυτό
• Να δίνετε προσοχή στη στάση του σώματος και στην έκφραση του προσώπου του. Οι ασθενείς με προχωρημένη άνοια επικοινωνούν με μη λεκτικά μηνύματα
• Να προσέχετε τη στάση του σώματός σας και τον τόνο της φωνής σας, γιατί πολλές φορές εκφράζουν ασυναίσθητα επιθετικότητα και εκνευρισμό
Εφόσον αποδεχτούμε την κατάσταση, ας εφοδιαστούμε με υπομονή και ας τους χαρίσουμε απλόχερα όλη μας την αγάπη. Το αξίζουν!
Ζωή Αλεξούλη
Ψυχολόγος – ηθοποιός
