Σαν σήμερα 19 Φεβρουαρίου “έφυγε” ο Γεώργιος Παπανικολάου!
Ποιος ήταν ο δημιουργός του “Τεστ Παπ” που χρησιμοποιείται παγκοσμίως για την διάγνωση του καρκίνου της μήτρας;
Ο Παπανικολάου γεννιέται στην Κύμη Εύβοιας στις 13 Μαΐου 1883. Ο μικρός Γεώργιος, γιος του γιατρού της Κύμης, Νικόλαου Παπανικολάου, είχε την τύχη να μεγαλώσει (μαζί με τον αδελφό του), σε ένα περιβάλλον στοργής και απόλυτης ελευθερίας…
Από πολύ μικρός λάτρεψε τη θάλασσα και ανυπομονούσε να φθάσει η μέρα που η ηλικία του θα του επέτρεπε να ακολουθήσει καριέρα ναυτικού. Ο πατέρας του- ιδιαίτερα αγαπητός και λαοφιλής- εξελέγη Δήμαρχος και στη συνέχεια βουλευτής Ευβοίας. Οι γονείς του Παπανικολάου ώθησαν και τα δυο παιδιά τους προς την κατεύθυνση της μόρφωσης. Μετά το Δημοτικό, ο Γεώργιος εισάγεται με ευκολία στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και αποφοιτά το 1904, σε ηλικία μόλις 21 ετών! Ταυτόχρονα μαθαίνει ξένες γλώσσες και σπουδάζει επί 8 χρόνια βιολί.
Ο Γεώργιος Παπανικολάου, μετά την απόκτηση του πτυχίου της Ιατρικής, επιστρέφει στην Κύμη. Διακατέχεται από έντονες φιλοσοφικές αναζητήσεις, είναι μανιώδης αναγνώστης των Νίτσε και Καντ και έχει επηρεαστεί σε τέτοιο βαθμό από τα ιδεολογικά ρεύματα της εποχής του, ώστε δεν επιθυμεί να ασκήσει το επάγγελμά του. Προτιμά να ασχοληθεί με την καλλιέργεια της γης και την μελέτη της φιλοσοφία και της βιολογίας. Υπό αυτό το πρίσμα, ο πατέρας του αποφασίζει να τον στείλει στην Γερμανία για μεταπτυχιακές σπουδές. Τα μεταπτυχιακά του, έχουν ως επίκεντρο τη Βιολογία και το 1908 συνεχίζει τις σπουδές του στο Freiburg. Τέλος, πηγαίνει στο Μόναχο, όπου το 1910 θα του απονεμηθεί ο τίτλος του Διδάκτορα της Φιλοσοφίας για την εργασία του «Περί των συνθηκών της διαφοροποιήσεως του φύλου των Δαφνιδών». Ταυτόχρονα προχωρά στη σύσταση σοσιαλιστικής ομάδας και όντας σταθερός υπέρμαχος του δημοτικισμού, δημοσιεύει ενυπόγραφο άρθρο με τον τίτλο «Για τον εγωισμό και τους εγωιστάς», στο αθηναϊκό περιοδικό «Ο Νουμάς».
Επιστρέφει στην Ελλάδα το 1910 και παντρεύεται την Ανδρομάχη Μαυρογένη- απόγονο της Μαντούς Μαυρογένους. Δεδομένου ότι δεν του αρκούσε η απλή άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος αλλά η επιστημονική έρευνα (επηρεασμένος από τις θεωρίες των Καντ, Νίτσε, Σοπενχάουερ και Γκαίτε), μεταβαίνει εκ νέου στο εξωτερικό και πιο συγκεκριμένα στο Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Μονακό, όπου λαμβάνει μέρος σε μία από τις ερευνητικές αποστολές του ωκεανογραφικού σκάφους «L’ Hirodelle». Στη συνέχεια, συμμετέχει στον Βαλκανικό πόλεμο του 1912 και μετά το τέλος του, μεταναστεύει με τη σύζυγό του στην Αμερική. Η διαβίωσή τους εκεί, αποδεικνύεται οικονομικά δυσχερής και έχει ως αποτέλεσμα να εργαστούν αμφότεροι σε ένα εμπορικό κατάστημα. Ο Γιώργος πουλώντας χαλιά και η Ανδρομάχη ράβοντας κουμπιά. Ο φτωχός μετανάστης, με τις σπάνιες ικανότητες, εξελίσσεται ραγδαία! Από υπάλληλος σε κατάστημα, γίνεται δημοσιογράφος σε ελληνική εφημερίδα και στη συνέχεια κερδίζει μια θέση στο Εργαστήριο Ανατομικής του Πανεπιστημίου Columbia. Αργότερα καταλαμβάνει θέση στο Cornell της Ν. Υόρκης.
Ο Παπανικολάου στις Η.Π.Α. εργάζεται νυχθημερόν, ενεργοποιώντας τις άπειρες επιδεξιότητές του. Μελετά πειραματικά το κολπικό επίχρισμα σε ινδικά χοιρίδια και τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά. Στα χρόνια που ακολουθούν πραγματοποιεί με επιτυχία τις πρώτες κλινικές-εργαστηριακές μελέτες για τη διαγνωστική αξία της κυτταρολογικής εξέτασης του γυναικείου κολπικού επιχρίσματος. Το 1928 ανακαλύπτει την πρωτοποριακή κυτταροδιαγνωστική μέθοδο του «Dr Pap» ή Τest Pap και ακολουθεί η σχετική επιστημονική ανακοίνωση. Ο Παπανικολάου αποδεικνύει ότι η κυτταρική µορφολογία ενδέχεται να αποτελεί πρώιµο δείκτη καρκινογένεσης. Ο ιατρικός έλεγχος για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, έχει σώσει εκατομμύρια ζωές γυναικών διεθνώς (σύµφωνα µε μετριοπαθείς υπολογισμούς, η θνησιμότητα από το εν λόγω είδος καρκίνου, έχει μειωθεί παγκοσμίως, κατά 75%). Ο Γεώργιος Παπανικολάου έχει αναγορευθεί σε έναν από τους θρύλους της σύγχρονης ιατρικής επιστήμης και το Τest Pap παραµένει ακόμη και σήμερα, σε ευρύτατη χρήση, διότι πρόκειται για μια ανώδυνη, αναίμακτη, ταχεία και χαμηλού κόστους μέθοδο, με μεγάλη αξιοπιστία.
Ο Γεώργιος Παπανικολάου, σε ηλικία 78 ετών αποφασίζει να εγκαταλείψει τη Νέα Υόρκη και να εγκατασταθεί στο Μαϊάμι προκειμένου να αναλάβει την οργάνωση και διεύθυνση Ερευνητικού Αντικαρκινικού Ινστιτούτου που θα έφερε το όνομά του. Δεν πρόλαβε να το εγκαινιάσει ο ίδιος, λόγω του θανάτου του, στις 9 Φεβρουαρίου του 1962. Ο χαρισματικός Έλληνας που υπήρξε ένας σιωπηλός αγωνιστής του πνεύματος και της επιστήμης, διατηρούσε στενούς δεσμούς με την Ελλάδα και εκτιμούσε το εθνικό έργο του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Αξίζει να σημειωθεί ότι καθοριστικό ρόλο στη τεράστια επιτυχία του, διαδραμάτισε η σύντροφος της ζωής του, Μάχη. Υπήρξε ουσιαστικός αρωγός στο έργο του και κοπίασε επί δεκαετίες στο πλευρό του, ζώντας ασκητική ζωή και συναινώντας στην επιλογή του να μην αποκτήσουν παιδιά προκειμένου να αφοσιωθούν στην ιατρική έρευνα.
Η προσφορά του Γεωργίου Παπανικολάου στην ιατρική επιστήμη αναγνωρίστηκε με πλήθος βραβείων και διακρίσεων. Η Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών, η Ένωση των Αμερικανικών Ιατρικών Κολεγίων και η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία τού απένειμαν τιμητικά βραβεία. Το 1949 η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ονόμασε τον Παπανικολάου επίτιμο διδάκτορά της, ενώ η Ακαδημία Αθηνών τον Νοέμβριο του 1957 τον ανακήρυξε παμψηφεί, επίτιμο μέλος της. Μετά θάνατον, του απενεμήθη το Βραβείο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ενώ η Ελλάδα αποτύπωσε την μορφή του σε χαρτονόμισμα των δέκα χιλιάδων δραχμών και σε γραμματόσημα. Γραμματόσημα επίσης εξέδωσαν η Κύπρος και οι Η.Π.Α. Η μόνη, επί της ουσίας, διάκριση που δεν δόθηκε ποτέ στον Παπανικολάου ήταν το Νόμπελ Ιατρικής, παρά το γεγονός ότι προτάθηκε δύο φορές από Έλληνες και ξένους συναδέλφους του (1953 και 1960). Η πάροδος του χρόνου απέδειξε, με τον πλέον αδιαμφισβήτητο τρόπο, το πόσο λανθασμένη ήταν η απόφαση της επιτροπής των βραβείων..