Απομακρύνθηκαν από την εξουσία με αμερικανική παρέμβαση το 2001, σήμερα όμως έχουν πλέον ανακτήσει σχεδόν ολόκληρο το Αφγανιστάν.
Κορυφώνοντας την επέλαση των τελευταίων μηνών, οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την Κυριακή την πρωτεύουσα Καμπούλ, λίγες εβδομάδες πριν από την 20ή επέτειο των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου που οδήγησαν στον πόλεμο.
Σοκαριστικές σκηνές εκτυλίχθηκαν τη Δευτέρα στο αεροδρόμιο της πόλης, με χιλιάδες απελπισμένους πολίτες να κρεμιούνται από τα τελευταία Δυτικά αεροπλάνα που αναχωρούσαν μεταφέροντας διπλωμάτες και στρατιώτες.
Οι Ταλιμπάν ξεκίνησαν απευθείας διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ το 2018 και το 2020 κατέληξαν σε συμφωνία με την κυβέρνηση του τότε προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Η λεγόμενη συμφωνία της Ντόχα προέβλεπε ότι οι ΗΠΑ θα αποχωρούσαν από το Αφγανιστάν και οι Ταλιμπάν θα σταματούσαν τις επιθέσεις εναντίον των αμερικανικών δυνάμεων. Θα εμπόδιζαν επίσης την Αλ-Κάιντα ή άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις να επιστρέψουν στη χώρα και θα ξεκινούσαν εθνικές ειρηνευτικές συνομιλίες.
Η συμφωνία όμως έμεινε στα χαρτιά. Λιγότερο από έναν χρόνο μετά την υπογραφή τους, οι Ταλιμπάν επεκτείνονταν ταχύτατα σε όλη τη χώρα συνεχίζοντας τις επιθέσεις εναντίον των αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας αλλά και πολιτών.
Η άνοδος στην εξουσία
Οι Ταλιμπάν, ή «σπουδαστές» στη γλώσσα της αφγανικής εθνότητας των Παστούν, πρωτοεμφανίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 στο βόρειο Πακιστάν, λίγο μετά την αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν. Ήταν ένα κίνημα των Παστούν που πιστεύεται ότι ξεκίνησε από θρησκευτικά σεμινάρια που πληρώθηκαν με χρήματα από τη Σαουδική Αραβία και δίδασκαν μια σκληροπυρηνική εκδοχή του σουνιτικού ισλαμισμού.
Από τα εδάφη όπου ξεκίνησαν στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν, οι Ταλιμπάν υπόσχονταν ειρήνη και ασφάλεια και δεσμεύονταν να επιβάλλουν μια αυστηρή βερσιόν του θρησκευτικού νόμου της σαρίας όταν καταλάμβαναν την εξουσία.
Η οργάνωση γρήγορα επέκτεινε την επιρροή της σε μεγάλο μέρος της χώρας. Τον Σεπτέμβριο του 1995 κατέλαβαν την επαρχία της Χεράτ, στα σύνορα με το Ιράν, και έναν χρόνο αργότερα κατέλαβαν την Καμπούλ και ανέτρεψαν την κυβέρνηση του προέδρου Μπουρανουντίν Ραμπανί, ενός από τους «πατέρες» των αφγανών μουτζαχεντίν που αντιστάθηκαν στους Σοβιετικούς. Το 1998, οι Ταλιμπάν ήλεγχαν πλέον το 90% της χώρας.
Για μεγάλο μέρος του αφγανικού πληθυσμού, οι Ταλιμπάν ήταν ευπρόσδεκτοι, κυρίως χάρη στην επιτυχή αντιμετώπιση της διαφθοράς και τη βελτίωση των συνθηκών ασφάλειας. Όμως οι Ταλιμπάν επέβαλαν απάνθρωπες ποινές σύμφωνα με τη δική τους ερμηνεία της σαρίας, όπως δημόσιες εκτελέσεις για όσους είχαν καταδικαστεί για φόνο ή μοιχία, και ακρωτηριασμό για όσους κρίνονταν ένοχοι για κλοπή.
Απαγόρευσαν επίσης την τηλεόραση, τη μουσική και τον κινηματογράφο και απαγόρευσαν το σχολείο για τα κορίτσια άνω των 10 ετών. Οι άνδρες έπρεπε αναγκαστικά να αφήνουν μούσι και οι γυναίκες να φορούν μπούρκα.
Ο ρόλος του Πακιστάν
Αν και το γειτονικό Πακιστάν αρνείται ότι έθρεψε το κίνημα των Ταλιμπάν, πολλά μέλη τους είναι γνωστό ότι είχαν εκπαιδευτεί σε μεντρεσέδες, ή θρησκευτικά σχολεία, στο Πακιστάν. Το Πακιστάν ήταν εξάλλου μία από τις τρεις χώρες που αναγνώρισαν την κυβέρνηση των Ταλιμπάν, μαζί με τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, και η τελευταία χώρα που διέκοψε τις διπλωματικές επαφές με την οργάνωση.
Οι Ταλιμπάν απείλησαν τότε να αποσταθεροποιήσουν το Πακιστάν ξεκινώντας από περιοχές που βρίσκονταν ήδη υπό τον έλεγχό τους στα βορειοδυτικά της χώρας. Σε ένα διαβόητο περιστατικό που προκάλεσε την καταδίκη της διεθνούς κοινότητας το 2012, οι Ταλιμπάν πυροβόλησαν τη Μαλάλα Γιουσαφζάι, μια μαθήτρια που υποστήριζε το δικαίωμα των γυναικών στην εκπαίδευση, την ώρα που επέστρεφε από το σχολείο της στην πόλη του Μινγκόρα.
Η επιρροή των Ταλιμπάν στο Πακιστάν περιορίστηκε χάρη σε μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση το 2016, δύο χρόνια μετά τη σφαγή 149 ανθρώπων στο σχολείο του Πεσαβάρ στα βορειοδυτικά της χώρας. Είχαν προηγηθεί αμερικανικές επιχειρήσεις με drone το 2013 κατά τις οποίες εξουδετερώθηκε ο αρχηγός της οργάνωσης Χακιμουλά Μεσούντ, και τουλάχιστον δύο ακόμα ηγετικά στελέχη.
see more: in.gr
