Είναι πραγματικά κακό να αποκοιμιέται κανείς με την τηλεόραση;

Το θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο Motherboard.

|| ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΜΕΛΕΤΕΣ ||

Σχεδόν κάθε μέρα, τα τελευταία -ας πούμε- πέντε χρόνια, αποκοιμιέμαι με τον ίδιο τρόπο. Ξαπλώνω, βάζω τον υπολογιστή μου δίπλα στο κεφάλι μου, διαλέγω ένα τυχαίο επεισόδιο των The Simpsons, το οποίο έχω δει ίσως δεκάδες φορές και το βάζω να παίξει. Χαμηλώνω τη φωτεινότητα της οθόνης, γυρνάω πλευρό και ακούω την αγαπημένη μου φανταστική οικογένεια να κάνει «κάτι». Συχνά αποκοιμιέμαι πριν το τέλος του τραγουδιού της σειράς.

Η παρακολούθηση τηλεόρασης είναι για μένα ο πιο αξιόπιστος τρόπος να αποκοιμηθώ. Κι όμως, ιστοσελίδες αυτοβοήθειας, οριακά ερευνητικά άρθρα σε δημοφιλή περιοδικά υγείας και ιστοσελίδες που τις διαχειρίζονται ειδικοί στο θέμα του ύπνου οι οποίοι τυχαίνει να πουλάνε φίλτρα «μπλε φωτός», λένε ότι το να αποκοιμιέμαι με τον υπολογιστή δίπλα στο πρόσωπό μου είναι ένα από τα χειρότερα πράγματα που μπορώ να κάνω. Αλλά είναι πραγματικά κακό να αποκοιμιέται κανείς με την τηλεόραση;

Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι πάρα πολύ σημαντική. Μελέτη του 2011, που εκπονήθηκε από το ίδρυμα National Sleep Foundation, διαπίστωσε ότι το 95% των Αμερικανών χρησιμοποιούν κάποιου είδους ηλεκτρονική συσκευή περίπου μία ώρα πριν αποκοιμηθούν, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα. Το 60% των Αμερικανών παρακολουθούν τηλεόραση ακριβώς πριν πάνε για ύπνο, «κάθε βράδυ» ή «σχεδόν κάθε βράδυ». Τεράστιοι αριθμοί ανθρώπων παρακολουθούν τηλεόραση καθώς αποκοιμιούνται, αλλά δεν είναι όλοι σαν όρθια ζόμπι την επόμενη μέρα. Τι σημαίνει αυτό;

Σχεδόν κάθε άρθρο λέει να μην αποκοιμιέσαι με την τηλεόραση (ή το smartphone ή τον φορητό υπολογιστή σου) και σε παραπέμπει σε μελέτες για την επίδραση του μπλε φωτός LED (μήκος κύματος φωτός που εκπέμπεται από τις περισσότερες ηλεκτρονικές συσκευές μας) στη μελατονίνη, μια ορμόνη που ρυθμίζει τον κιρκαδικό ρυθμό σας. Η θεωρία υποστηρίζει ότι το μπλε φως αναστέλλει την παραγωγή της μελατονίνης, η οποία λέει στο σώμα σου ότι είναι ώρα να κοιμηθείς. Ένας απορυθμισμένος κιρκαδικός ρυθμός μπορεί να κάνει δυσκολότερο το να κοιμηθεί κανείς, να σε κάνει να είσαι σε εγρήγορση πριν από τον ύπνο και να σε αποτρέψει από το να μπεις σε βαθύτερα στάδια ύπνου.

«Κανονικά η μελατονίνη εκκρίνεται ακριβώς την ώρα του ύπνου. Όταν οι άνθρωποι πάνε για ύπνο αρχίζει να εκκρίνεται και η έκκριση της κορυφώνεται μόλις κοιμηθούν» είπε ο Stuart Quan, γιατρός της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, από το τμήμα διαταραχών ύπνου και κιρκαδικού ρυθμού στο νοσοκομείο Brigham and Women’s Hospital. «Ακριβώς σε αυτό το χρονικό διάστημα, εάν προσπαθείς να αποκοιμηθείς και εκτίθεσαι σε φως και ειδικά το μπλε φως, θα αναστείλει την παραγωγή μελατονίνης και της ικανότητάς σου για ύπνο».

Μία από τις πιο συχνά επικαλούμενες μελέτες, που έγινε από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, διαπίστωσε ότι φορώντας προστατευτικά γυαλιά που φίλτραραν το μπλε φως, μείωσαν τη διαταραχή του ύπνου σε ανθρώπους που εργάζονταν στη νυχτερινή βάρδια. Δύο ξεχωριστές μελέτες του Χάρβαρντ έδειξαν επίσης ότι το μπλε φως καταστέλλει την παραγωγή μελατονίνης περισσότερο από άλλους τύπους φωτός.

Εκατομμύρια εκατομμυρίων ανθρώπων αποκοιμιούνται με την τηλεόραση ανοιχτή κάθε βράδυ, οπότε φαίνεται παράλογο ότι δεν υπάρχουν πιο στοχευμένες μελέτες για το πώς αυτό μας επηρεάζει.

Αλλά, καμία από αυτές τις μελέτες δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλη και όλες τους εστιάζουν πολύ συγκεκριμένα στις επιπτώσεις του φωτός στον κιρκαδικό ρυθμό, όχι στις επιπτώσεις της τηλεόρασης στον ύπνο. Μία από τις μελέτες του Χάρβαρντ έγινε σε δείγμα 10 ατόμων και χρησιμοποίησε διαφορετικά μήκη κύματος του φωτός ως μεταβλητή. Στην άλλη συμμετείχαν 12 άτομα και χρησιμοποιήθηκε φωτισμός ανάγνωσης έναντι άλλου φωτισμού που δεν ήταν για ανάγνωση. Η μελέτη του Πανεπιστημίου του Τορόντο έγινε σε δείγμα 36 νοσοκόμων που εργάζονταν πλήρες ωράριο και επίσης εστίασε στο φως. Παρόλα αυτά, τα αποτελέσματα εκείνων των μελετών ήταν τόσο πειστικά που πολλοί στον χώρο λένε ότι η επιστήμη έχει διευθετήθηκε.

«Είναι σίγουρα αποδεκτό επιστημονικό συμπέρασμα ότι το μπλε φως αλλάζει τον κιρκαδικό ρυθμό», είπε ο Quan. «Αλλά υπάρχουν ορισμένες εγγενείς διαφορές μεταξύ ανθρώπων και της υπνηλίας τους και πώς αναπτύσσουν και μεγαλώνουν διαφορετικές ρουτίνες ύπνου. Μερικές φορές αυτές οι ρουτίνες είναι επαρκώς αρκετά ισχυρές που παρακάμπτουν επιβλαβείς επιπτώσεις από την έκθεση στο φως».

Τα ευρήματα αυτών των μελετών (και τα σχετικά δελτία Τύπου και τα σχόλια των επιστημόνων) θεωρήθηκαν επαρκή για εκατοντάδες εκδόσεις που -δικαίως ή αδίκως- καταλήγουν στο ότι η τηλεόραση κάνει σίγουρα κακό στον ύπνο. Ωστόσο, το θέμα δεν είναι τόσο απλό.

Καμία ενδονοσοκομειακή μελέτη ύπνου που μπόρεσα να βρω ή που ο Quan έχει ακούσει, εξετάζει συγκεκριμένα τη σχέση μεταξύ της ποιότητας ύπνου και της παρακολούθησης τηλεόραση πριν από τον ύπνο.

Υπάρχουν λίγες μελέτες που έχουν συνδέσει την τηλεόραση στο δωμάτιο με εφιάλτες στα μικρά παιδιά και λίγες μελέτες που ασχολήθηκαν με την παρακολούθηση τηλεόρασης στη διάρκεια συγκεκριμένων χρονικών διαστημάτων τη νύχτα και επιχειρούν να τη συνδέσουν με την ποιότητα του ύπνου (η συγκεκριμένη διαπίστωσε ότι η χρήση Ίντερνετ ήταν διασπαστική συγκριτικά με την παρακολούθηση τηλεόρασης), αλλά καμία δεν έχει μελετήσει το τι συμβαίνει στον εγκέφαλο ή το τι θα μπορούσε να βοηθήσει ορισμένους ανθρώπους να κοιμηθούν.

«Υπάρχουν μελέτες για το αλκοόλ και χρήση ναρκωτικών που εξετάζουν την ποιότητα του ύπνου. Δεν έχω δει κάτι για την τηλεόραση», είπε ο Quan. «Οι περισσότερες μελέτες εξετάζουν εάν είσαι εκτεθειμένος στο φως ή όχι, αλλά όχι τι ακριβώς κάνεις».

Η παρακολούθηση τηλεόρασης είναι μία από τις λίγες εγγενώς παθητικές δραστηριότητες που μπορούμε να κάνουμε. Τα ερεθίσματα είναι εγγενώς διαφορετικά από εκείνα δραστηριοτήτων που διεγείρουν ενεργά τον εγκέφαλο και το σώμα, όπως είναι το διάβασμα ή το παιχνίδι στο κινητό σου τηλέφωνο.

Εκατομμύρια εκατομμυρίων ανθρώπων αποκοιμιούνται με την τηλεόραση ανοιχτή κάθε βράδυ, οπότε φαίνεται παράλογο ότι δεν υπάρχουν πιο στοχευμένες μελέτες για το πώς αυτό μας επηρεάζει. Ο Michael Breus, που αυτοαποκαλείται «γιατρός του ύπνου» και δουλεύει με ασθενείς που έχουν αϋπνία, λέει ότι η συγκεκριμένη σχέση της παρακολούθησης τηλεόρασης πριν από τον ύπνο και της ποιότητας ύπνου είναι μια τεράστια τρύπα στην ιατρική βιβλιογραφία.

«Ας είμαστε ειλικρινείς. Υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού που κοιμάται με την τηλεόραση ανοιχτή και δεν είναι τόσο δύσκολο να υπολογίσουμε αυτό το στατιστικό στοιχείο», πρόσθεσε. «Θα πρέπει να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε εάν είναι επικίνδυνο για την υγεία ή ίσως, εάν είναι θετικό».

«Είναι αστείο, είσαι τουλάχιστον το δέκατο άτομο που μου λέει ότι παρακολουθεί τους The Simpsons ή το Seinfeld για να αποκοιμηθεί».

Ο Breus είπε, ωστόσο, ότι δεν είναι σαφές ποιος θα πλήρωνε για μια τέτοια μελέτη. Οι ενδονοσοκομειακές μελέτες ύπνου είναι ακριβές (για αυτό και τα μικρά μεγέθη δείγματος στις μελέτες που ανέφερα παραπάνω) και η αντίληψη ότι η τηλεόραση κάνει κακό στην ποιότητα του ύπνου δεν είναι τρομερά αμφιλεγόμενη. Είπε ότι θα μπορούσε να συμφέρει ένα μεγάλο τηλεοπτικό δίκτυο ή μια εταιρεία όπως το Netflix να γίνει χορηγός σε κάτι τέτοιο, αλλά όποτε εταιρικά χρήματα επιχορηγούν την επιστήμη, πράγματα όπως η επιστημονική ανεξαρτησία μπαίνουν στο παιχνίδι.

Και έτσι μπορούμε να κάνουμε μόνο ανεπίσημες, ενημερωμένες εκτιμήσεις για την επίδραση της τηλεόρασης στον ύπνο μας. Το πρώτο πράγμα που αξίζει να σκεφτούμε είναι γιατί οι άνθρωποι παρακολουθούν τηλεόραση στο κρεβάτι. Υπάρχει ένα σώμα έρευνας που δείχνει ότι οι σταθερές προειδοποιήσεις σε έναν κόσμο που διασυνδέεται όλο και περισσότερο μας κάνει περισσότερο αγχωμένους, πιο ανήσυχους. Αυτές οι προειδοποιήσεις μας κάνουν επίσης πιο αφηρημένους. Έτσι, όταν ξαπλώνεις για να κοιμηθείς, όλα τα πράγματα που βάζεις στην άκρη όλη τη μέρα έρχονται στην επιφάνεια και σε κρατάνε ξύπνιο. Το άγχος είναι ένας απίστευτος τρόπος να σε κρατήσει ξύπνιο τη νύχτα, όπως λέει ο Breus.

«Στην πρακτική που έκανα για την αϋπνία, το 40-50% των ασθενών απαιτούσαν κάτι που θα διασπούσε την προσοχή τους για να αποκοιμηθούν», είπε. «Ξαπλώνεις στο κρεβάτι, σβήνεις το φως και έχει ησυχία. Όλες οι σκέψεις ξεπηδούν στη στιγμή. Υπάρχει ένα πράγμα που λέγεται αυτόνομη διέγερση – πράγματα όπως ο καρδιακός ρυθμός, το άγχος, η ένταση στους μύες, αυξάνονται όταν σκέφτεσαι ένα αγχωτικό πράγμα. Δεν μπορείς να μπεις σε ασυνείδητο ύπνο ενώ όλα αυτά είναι σε αυξημένο επίπεδο. Η παρακολούθηση της τηλεόρασης είναι μια παθητική δραστηριότητα, αφήνεις τα ερεθίσματα να βρίσκονται γύρω σου και αποκοιμιέσαι».

Ο Breus είπε ότι η λαϊκή σοφία υποστηρίζει πως το να κοιμάται κανείς με την τηλεόραση ανοιχτή κάνει κακό και είναι κάτι που επαναλαμβάνεται κατά κόρον.

«Μίλησα με τον Peter Hauri που επινόησε τον όρο “υγιεινή ύπνου” και του είπα πως έχω πολλούς ασθενείς οι οποίοι αποκοιμιούνται με την τηλεόραση ανοιχτή», είπε ο Breus. «Είπε ότι “Κοίτα, οι γενικές συστάσεις είναι για τον γενικό πληθυσμό. Τα άτομα που δεν μπορούν να κοιμηθούν δεν είναι μέρος του γενικού πληθυσμού και θα πρέπει να κάνουν ό,τι έχει αποτέλεσμα στην περίπτωσή τους”» (Ο Hauri πέθανε το 2013, οπότε δεν μπορούσα να έχω την άποψή του επί του θέματος).

Η παρακολούθηση τηλεόρασης πριν από τον ύπνο μπορεί να μην είναι καλή για σένα, αλλά μπορεί να είναι καλύτερη για κάποιον άλλον. Η επιστήμη δεν έχει επίσης υλικό για το ποιος είναι ο «ασφαλέστερος» τρόπος να αποκοιμηθείς παρακολουθώντας τηλεόραση, αν και μπορούμε να κάνουμε κάποιες πιο ενημερωμένες εικασίες. Μια τηλεόραση στην άλλη πλευρά του δωματίου είναι λιγότερο πιθανό ότι θα σε κρατήσει ξύπνιο συγκριτικά με έναν φορητό υπολογιστή που παίζει Netflix και είναι δίπλα στο πρόσωπό σου. Οι σκοτεινότερες οθόνες είναι πιθανώς καλύτερες από τις πιο φωτεινές. Το να μην κοιτάς την τηλεόραση και απλά να ακούς τον ήχο είναι πιθανώς λιγότερο διεγερτικό από το να παρακολουθείς κανονικά κωμωδίες στην τηλεόραση (υπάρχουν στοιχεία ότι η μουσική στην πραγματικότητα βελτιώνει τον ύπνο – είναι πιθανό να το κάνει και ο ήχος της τηλεόρασης;) ή το C-SPAN είναι καλύτερο από το να παρακολουθείς το Breaking Bad ή ο,τιδήποτε τρομακτικό ή δραματικό. Καλύτερα είναι να παρακολουθείςεπαναλήψεις από ό,τι νέες εκπομπές.

«Είμαι ο μόνος ειδικός ύπνου που γνωρίζω ότι λέει πως είναι ΟΚ να αποκοιμάσαι με την τηλεόραση ανοιχτή», είπε ο Breus. «Ο κόσμος αντιλαμβάνεται πολύ καλά το επίπεδο ύπνου που έχει. Από αντικειμενική σκοπιά, το να αποκοιμιέσαι με την τηλεόραση ανοιχτή μπορεί να μην είναι το καλύτερο, αλλά εάν ξυπνάς και νιώθεις ανανεωμένος, χωρίς πόνους, αυτές είναι οι παράμετροι που έχουν σημασία».

Είπα στον Breus ότι συνολικά νιώθω πως κοιμάμαι καλά έστω κι αν μερικές φορές καταλήγω να ονειρεύομαι τους The Simpsons.

«Είναι αστείο, είσαι τουλάχιστον το δέκατο άτομο που μου λέει ότι παρακολουθεί τους The Simpsons ή το Seinfeld για να αποκοιμηθεί», είπε. «Μια χαρά είναι όλα, όλα εντάξει».

source: www.vice.com