Παραμονή της Παναγίας στον Όσιο Μελέτιο! «Θεϊκά»!

Ξενάγηση στην Ιερά Μονή του Οσίου Μελετίου (ενδέκατου αιώνα)

GLYFADA METROPOLITANS|| ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ ||

Ανηφορίζοντας προς έναν επίγειο πραγματικά “παράδεισο”, εκεί κάπου στα όρια των νομών Αττικής και Βοιωτίας, σε εντυπωσιάζει κατανυκτικά η μοναδικά καταπληκτική θέα προς τον κάμπο της Οινόης αλλά και τον Κιθαιρώνα. Μια έκταση γεμάτη πεύκα και ωραία χρώματα όποια εποχή και να την επισκεφτούμε. Ειδικά εάν έχει βρέξει λίγο πριν τον εσπερινό, παραμονή της Παναγίας, πριν ένα χρόνο.

Φτάνοντας εκεί ψηλά και αντικρύζοντας την γυναικεία βυζαντινή Ιερά Μονή του Οσίου Μελετίου, λες και όλα τα απαισιόδοξα, ματαιόδοξα και επίκαιρα καταθλιπτικά νέα, μένουν πίσω, τόσο ανούσια, μικρά και ουτοπικά. Για όλους αυτούς τους λόγους, θέλουμε να μοιραστούμε μαζί σας, μερικά από όσα αξέχαστα είδαμε εκεί. Αλλά και εάν τα ξεχάσουμε, κανένα πρόβλημα. Μία ώρα διαδρομή και βρισκόμαστε ξανά εκεί να θυμηθούμε, να ξαναδούμε, να χαλαρώσουμε, να θαυμάσουμε, να νιώσουμε τις πραγματικές αξίες. Οι οποίες δεν είναι σίγουρα αυτές με τις οποίες μας “βομβαρδίζουν” καθημερινά. Γιατί, όταν κοιτάς από ψηλά -παράδειγμα καλή ώρα, από την Ιερά Μονή του Οσίου Μελετίου- μοιάζει η γη με ζωγραφιά, μοιάζουν τα σπίτια με σπιρτόκουτα, μοιάζουν μυργήγκια οι ανθρώποι…

Ξεκινώντας την ξενάγησή μας, να πούμε ότι πολύτιμη πηγή για το μοναστήρι αποτελεί ο βίος του Οσίου Μελετίου του Νέου, ο οποίος γεννήθηκε το έτος 1035 μ.Χ. στο χωριό Μουταλάσκη της Καππαδοκίας και υπήρξε ιδρυτής τόσο της μονής όσο και πολλών άλλων ναών της περιοχής.

osios-meletios-panagia

|| Άποψη από την εσωτερική “αυλή” της μονής. Το κτίριο του 11ου αιώνα δεσπόζει υπερήφανο και πιστό δέκα αιώνες τώρα. Κάποια στιγμή εδώ υπήρχαν 345 μοναχοί! Αφού στη συνέχεια έμεινε εγκαταλελειμμένο για 200 χρόνια, παρεδώθει σε μοναχές και έγινε γυναικείο το μοναστήρι μετά το 1950. Ανάμεσα σε τόσα πολλά δέντρα, φυτά και πολύχρωμα λουλούδια, που εύκολα καταλαβαίνει κανείς, πού οφείλουν τη φρεσκάδα και τη ζωντάνια τους. Είκοσι μία μοναχές φροντίζουν για όλα στη μονή. ||

 

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΟΣΙΟΥ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

|| Έτοιμος ο πανέμορφος Επιτάφιος από τις μοναχές και σε λίγο θα ακολουθήσει η τέλεση της λεγομένης «Ακολουθίας του Επιταφίου» της Παναγίας. ||

 

 

Κι η ζωή του Οσίου Μελετίου είναι δεμένη τόσο στε­νά με την ιστορία. Ας τη δούμε λίγο:

(απόσπασμα από το βιβλίο “ανατολή στον κιθαιρώνα. όσιο μελέτιος”)

Ο αδελφός Ιλαρίων μέσα στο κελί του Γέρον­τα, γεμάτος κατάνυξη και συντριβή, εξομολογιόταν τις αμαρτίες του. Ο Γέροντας με πατρική στοργή του μιλούσε για διάφορα θέματα.

Για μία στιγμή ό Ιλαρίων βλέπει τον Γέροντα να σταματά και να σηκώνεται ανήσυχος πάνω· πρώτη φορά είδε τον Γέροντά του τόσο ανήσυχο. Τον άκουσε τότε να λέει: «θαυμαστέ κύριε Αλέξιε, μην εξέλθεις του άστεος» και σφράγισε τον αέρα με το σημείο του σταυρού. Όταν τε­λείωσε, κάθησε πάλι ήρεμος κι ετοιμαζόταν να συνέχιση τις συμβουλές του στον αδελφό. Ο Ιλαρίων όμως έπεσε στα πόδια του Οσίου και άρχισε τα παρακάλια:

Σε παρακαλώ, Γέροντα, πες μου, τί συνέβη; Ο Γέροντας, μπρός στην τόση επιμονή του αδελφού αναγκάστηκε να ομολογήσει.

Ο βασιλιάς, παιδί μου, την ώρα αυτή, σκέφτηκε να επιτεθεί κατά των Κομάνων αν όμως το κάνει δε θα ξαναδεί τη Βασιλεύουσα.

Κι ό Ιλαρίων σημείωσε την ώρα και την μέρα πού έγινε αυτό κι αργότερα, όταν κάποιοι παλατιανοί έφτασαν στο μοναστήρι, έμαθε πώς ό βασιλιάς δεν πραγματοποίησε την επίθεση πού ετοίμαζε κατά των Κο­μάνων, κι ότι οι εχθροί διαλύθηκαν σχεδόν μόνοι τους. Τούτο συνέβηκε τη στιγμή πού ό Μελέτιος συμβούλευε από μακριά τον Αλέξιο Κομνηνό.

Η ιστορία επιβεβαιώνει αυτό το επεισόδιο, πού συ­νέβηκε το 1095 και το περιγράφει με λεπτομέρειες στην «Άλεξιάδα» ή “Άννα Κομνηνή, κόρη του Αλεξίου.

Ο βασιλιάς, πολιορκημένος στην Αγχίαλο, ήταν έτοιμος να κάνει επίθεση εναντίον των Κομάνων, πού σκόπευαν να κυριέψουν την Αδριανούπολη, μία απ’ τις μεγαλύτερες πόλεις της αυτοκρατορίας. Ξαφνικά όμως άλλαξε γνώμη. Ό αρχηγός των βαρβάρων με προδοσία αιχμαλωτίστηκε, οι βάρβαροι άρχισαν μεταξύ τους δια­μάχες κι έτσι διαλύθηκαν, κάνοντας με τον εχθρό μόνον αψιμαχίες. Κι ο Αλέξιος, με μεγάλη ευκολία, σύντριψε τον εχθρό.

‘Ιστορικό χαρακτήρα έχει κι ένα άλλο επεισόδιο σχε­τικό με την εκστρατεία του Ιωάννη Δούκα κατά της Κρή­της·

Κάποιος Καράκας είχε καταλάβει με επανάσταση την μεγαλόνησο Κρήτη/Ο Αλέξιος τότε έστειλε εναντίον του τον Ελληνικό στόλο, με ναύαρχο τον Ιωάννη Δού­κα, για να καταλάβει το νησί. Όταν αυτός ζύγωσε στην Εύβοια, σταμάτησε για να επισκεφτεί τον Όσιο Μελέτιο και να ζητήσει τη συμβουλή του για την εκστρατεία. Κι εκείνος τον συμβούλεψε να φύγει απ’ τον Εύριπο και να γράψει στον Καρύκη, ζητώντας ειρήνη. Αν αυτός πάλι δεν τη δεχτή, θα τιμωρηθώ απ’ τον Θεό.

Ο Δούκας άκουσε αποτραβήχτηκε απ’ τον Εύριπο κι έγραψε στον Καρύκη. Αυτός δε δέχτηκε την ειρήνη κι όπως αναφέρει η Άννα Κομνηνή, ό Καρύκης φονεύτη­κε, γιατί ό Ελληνικός λαός όταν έμαθε πώς Ελληνικός στόλος βρίσκεται στην Κάρπαθο, επαναστάτησε, σκότω­σε τον κατακτητή και παρέδωσε τη νήσο στα χέρια του Δούκα. Το γεγονός αυτό συνέβη γύρω στα 1092.

Κι από άλλα γεγονότα φαίνεται πόση επιρροή είχε ο Όσιος στις διοικητικές αρχές της Ελλάδος.

Κάποιοι Δυτικοί ξεκίνησαν απ’ τη Ρώμη για να πάνε στην Παλαιστίνη· όταν όμως έπλεαν κοντά στην Αίγινα, μία φοβερή τρικυμία δεν τούς άφησε να προχωρήσουν κι αναγκάστηκαν να προσορμιστούν στον Πειραιά. Ό Αθήναρχος, δηλαδή ό διοικητής των Αθηνών, τούς θεώ­ρησε ύποπτους για την ασφάλεια τού κράτους και τούς απαγόρεψε να φύγουν. Οι ξένοι όταν ήταν στην Αθήνα άκουσαν για τον Όσιο Μελέτιο· έτρεξαν λοιπόν σ’ αυτόν και του ζήτησαν την επέμβασή του. Ο Όσιος εξακρίβωσε ότι ο σκοπός του ταξιδιού των ξένων ήταν θεάρεστος, θα θυμήθηκε ασφαλώς και το δικό του ταξίδι στην Πα­λαιστίνη…

Λυπήθηκε τούς ξένους και μεσίτεψε γι’ αυτούς στον Αθήναρχο. Εκείνος αμέσως άλλαξε γνώμη· τούς εφοδίασε μάλιστα με ειδική επιστολή, πού τούς επέτρεπε να κυκλοφορούν ελεύθερα στα Ελληνικά χώματα. Οι ξέ­νοι ευχαρίστησαν και έφυγαν. Όταν γύρισαν στην πα­τρίδα τους, μίλησαν παντού για τον Όσιο Μελέτιο. Από τότε, κάθε χρόνο, έκαναν την επίσκεψή τους στον άγιο, άλλοτε πενήντα κι άλλοτε εξήντα ή και περισσότεροι Δυ­τικοί πήγαιναν να ζητήσουν την ευλογία του Όσιου.

Κάποτε μάλιστα έτυχε να επισκεφτεί το μοναστήρι μία μεγάλη ομάδα ξένων, σ’ εποχή πού αυτό βρισκόταν σε κάποια οικονομική δυσχέρεια. Ένας μοναχός πήγε στον Γέροντα και του λέει:

Γέροντα, άσε τούς ξένους να φύγουν, χωρίς να τούς δώσουμε φαγητό, γιατί άμα φάνε τα όσπρια αυτοί σήμερα, εμείς θα μείνουμε νηστικοί μεθαύριο.

Μα ό Γέροντας δε δέχτηκε.

-Τέκνον, βάλε στους ξένους να φάνε απ’ το φαγητό μας και θα δεις πώς ό θεός δε θ’ αφήσει να μείνουμε κι εμείς νηστικοί.

Και δεν άφησε. Μετά τρεις μέρες κάποιοι ευσεβείς χριστιανοί έστειλαν στο μοναστήρι πλούσια δωρεά από τρόφιμα. Κι ό Όσιος φώναξε τον ολιγόπιστο μοναχό και του είπε:

Βλέπεις, παιδί μου, ότι ό θεός ποτέ δεν εγκαταλείπει τούς φιλόξενους; Έβγα τώρα έξω να υποδεχτείς τα φορ­τωμένα ζώα, πού μάς στέλνουν μερικοί καλοί άνθρωποι.

Οι βιογράφοι του αναφέρουν κι άλλα γεγονότα, πού επιβεβαιώνει ή ιστορία. Έτσι είναι γραφτό: οι “Άγιοι πάντα να έχουν τη θέση τους μέσα στην ιστορία, τη φανερή ή τη μυστική, κι ή ζωή τους να είναι ένα κομμάτι της γραμ­μένης ή της άγραφτης ιστορίας.

Κι ή ζωή του ‘Οσίου Μελετίου είναι δεμένη τόσο στε­νά με την ιστορία. Είναι συνδεδεμένη με βασιλιάδες και πολέμους, μ’ επιθέσεις κι εξόδους, με πολιορκίες και στό­λους, με Αθήναρχους και Βάρδες, με Δούκες και Κομνηνούς. Ή αίγλη της όμως είναι ή σιωπή του Κιθαιρώνα.

 

ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

|| Η Παναγία η Γοργοεπήκοος ||

 

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΟΣΙΟΥ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

|| Άποψη της τραπεζαρίας της Ιεράς Μονής. Στο πάτωμα όπως βλέπουμε, υπάρχουν γυάλινοι τομείς σε σιέλ χρώμα, όπου εμφανίζονται τα παλαιά θεμέλια της μονής του 11ου αιώνα (!) όπου πλησιάζοντας κανείς κοντά βλέπει και το ενσωματωμένο στα θεμέλια πατητήρι. ||

 

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΟΣΙΟΥ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

|| Άποψη της κεφαλής της τραπεζαρίας, όπου βλέπουμε τις αγιογραφίες οι οποίες ανάγονται στους βυζαντινούς χρόνους. Μπορούμε να διακρίνουμε, ότι στους Αγίους έχουν σβηστεί τα μάτια κατά τη διάρκεια επιδρομών στην περίοδο της τουρκοκρατίας. ||

 

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΟΣΙΟΥ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

|| Μέρος του θόλου, σε βυζαντινό ρυθμό, του παρεκκλησίου το οποίο τον ενδέκατο αιώνα αποτελούσε την κύρια εκκλησία. Δεξιά και αριστερά του πολυελαίου εμφανίζονται οπές, οι οποίες οδηγούν σε εντός του τοίχου κοίλα κούπια τα οποία παίζουν τον ρόλο του ηχείου, για την όσο το δυνατόν καλύτερη απόδοση των βυζαντινών ψαλμών. ||

 


 Η σύντομη ιστορία του:


Λίγο πριν πεθάνει ό Όσιος Μελέτιος, μερικοί μονα­χοί της μονής του τον πλησίασαν και του είπαν:

– Γέροντα, οι διατάξεις σου περί ακτημοσύνης είναι πολύ αυστηρές. Πώς μπορούν να ζήσουν εκατοντάδες μοναχοί απ’ το εργόχειρό τους, μην έχοντας κτημα­τική περιουσία, καλλιεργώντας μόνο τον κήπο του μοναστηριού;

Ο Όσιος, αφού τούς μάλωσε για την ολιγοπιστία τους, τούς είπε:

-Εάν παρρησίαν εύρω προς τον Θεόν, ουδέν υμίν ελλείψει των αναγκαίων ουδέποτε.

Και βρήκε παρρησία «προς τον Θεό», και τήρησε τον λόγο του. Από τότε δεν σταμάτησε να φροντίζει το μοναστήρι του. Το βλέπομε ν’ ακμάζει στους χρόνους της Φραγκοκρατίας, ν’ ακμάζει ακόμα στα χρόνια της σκλαβιάς στους Τούρκους.

Οι μοναχοί του Κιθαιρώνα με τη σειρά τους τήρησαν τις αρχές του Όσιου και παρ’ όλο πού ήταν τριακόσιοι μετά την κοίμηση του Αγίου, εξακολουθούσαν πάντα να μένουν ακτήμονες, καθώς μάς πληροφορεί ο Νικόλαος Μεθώνης, «γης ουδέ του βραχύτατου κύριοι μέρους πλην όσην αύτοις ή κατοικία και το λαχανοκήπιον περιείληφεν, απράγμονες πάντες, ακτήμονες, αφρόντιδες των όσα προς σώματος θεραπεία και επιμέλεια, προς ουδέν των παριόντων επεστραμμένοι, όλον προς μόνον τα μέλλοντα και εις αεί διαμένοντα τον νουν μεταθέμενοι, το δύσβατον και τραχινόν όρος εκείνο και μόνον και πα­τρίδα γινώσκοντες, ετέρω δε τόπω παντί χαίρειν ειπόντες και απλώς τω παντί κόσμω καθάπαξ αποταξάμενοι ζώσιν ανενδεή και αυτάρκη ζωήν».

 

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΟΣΙΟΥ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

|| Πάνω αριστερά: Χώρος εντός της εκκλησίας της μονής στον οποίο “εκοιμήθει” ο όσιος Μελέτιος. Πάνω δεξιά: Λείψανα άλλων οσιομαρτύρων των οποίων δεν έχει διευκρινιστεί η ταυτότητα.  Κάτω αριστερά: Η Αγία Τράπεζα του παρεκκλησίου της Ιεράς Μονής. Κάτω δεξιά: Το αυθεντικό μωσαϊκό (ενδέκατος αιώνας) που κοσμεί την κύρια είσοδο της εκκλησίας της μονής.||

 

Τούτο σημαίνει όμως πώς οι μοναχοί του Κιθαιρώνα είχαν καταρτισμό σε βάθος κι ότι εκείνο πού ζητούσε ό Όσιος Μελέτιος το πέτυχε, όχι μόνο όταν ζούσε, άλλα και μετά τον θάνατό του.

Άλλη μαρτυρία για την πρόοδο και ακμή της μονής και επαίνους για τούς μοναχούς του Οσίου Μελετίου, βρίσκομε σε μία επιστολή του ιεράρχου Αθηνών Μιχαήλ Χωνιάτη, προς τον τότε ηγούμενό της Ιωαννίκιο, γραμ­μένη 76 χρόνια μετά το θάνατο του αγίου. Απ’ αυτή την επιστολή συμπεραίνομε πώς ή μονή έμεινε ανεπηρέαστη από την κατάληψη των Φράγκων, οι όποιοι κυρίεψαν όλα τα μοναστήρια των ’Αθηνών και τη γνωστή μονή του Δαφνιού, όχι όμως και τη μονή του ‘Οσίου Μελετίου.

Σχετικά με την ιστορία της μονής έχομε και τη μαρ­τυρία του ’Αρχιεπισκόπου Αχρίδας και πάσης Βουλγα­ρίας, σε μία του περιγραφή για τη ζημιά πού προξένησε στη μονή τον 1 3ο αιώνα ό στρατός του Δεσπότου της Ηπείρου, Αγγέλου Κομνηνού Δούκα, όταν εκστράτευσε εναντίον των Φράγκων και Βουλγάρων προς απόκτησή της Θεσσαλονίκης.

Στα χρόνια της σκλαβιάς στους Τούρκους, ή μονή του ‘Οσίου Μελετίου, όπως και τ’ άλλα μοναστήρια, είναι ή παρηγοριά του σκλάβου Έλληνα, είναι ένα άστέρι μέσα στή νύχτα. Τά μοναστήρια αύτά διατηρούν την Ελληνική συνείδηση με τα κρυφά τους σχολειά, αυτά φωτίζουν τα αγράμματα Ελληνόπουλα με το οχταήχι στο χέρι, αυτά διατηρούν την ορθοδοξία ζωντανή.

Μα τα χρόνια περνούν. Κάποτε ανέτειλε το φως της αναστάσεως του Γένους, πού σιγοάναβε κρυφά μέσα στα μοναστήρια. Κάποτε άναψε φωτιά και πυρκαγιά στην αγία Λαύρα και μεταδόθηκε σ’ όλες τις γωνιές της Ελληνικής γης.

Τον πρώτο χρόνο της Επαναστάσεως, τον ’Οκτώ­βριο, πολύ κοντά στή μονή του Όσιου Μελετίου έγινε ή σύγκρουση των Ελλήνων υπό τον Ηλία και Κυριακούλη Μαυρομιχάλη και λοιπών αρχηγών μετά των Τούρ­κων υπό τον Κιοσσέ Μεχμέτ. Αργότερα ό Πασάς της

Εύβοιας δύο φορές λεηλάτησε κι έκαψε τη μονή. Κατά την έκφραση του αειμνήστου Παπαδοπούλου, ή μονή «υπέστη τα πάνδεινα παρά των Τούρκων».

Όταν το Γένος αναστήθηκε, μ’ ανακούφιση κι ή μονή του Οσίου Μελετίου άρχισε να ξαναποκτά την παλιά της ακμή και την παρουσία της, πού με διάφορα σιγίλλια της χάρισαν οι Πατριάρχες της Κωνσταντινουπόλεως, πολ­λά χρόνια πριν, μαζί με την σταυροπηγιακή της άξια.

Ή ευλογία του Όσιου Μελετίου δεν έλειψε ποτέ. Ή προστασία του πάντα αγκάλιαζε το μοναστήρι του. Έλειψε όμως κάτι άλλο, έλειψε ή φλόγα κι ή αγάπη απ’ τις καρδιές των νέων, γιατί την έσβησε ό ορθολογισμός της Δύσεως κι έτσι σταμάτησαν καινούργιοι μοναχοί να συνεχίζουν την παλιά παράδοση. Οι καλόγεροι σιγά πέθαιναν, κι ή μονή λησμονιόταν μόνη κι έρημη ψηλά στον Κιθαιρώνα.

Κάποτε έγινε μετόχι της μονής της Φανερωμένης της Σαλαμίνας. Το 1 928, ό τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, ό Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, ό όποιος τόσο αγάπησε τούτο το μοναστήρι, έκανε την ανασύσταση της μονής.

Ο Όσιος όμως Μελέτιος είχε άλλες προβλέψεις για το μοναστήρι του. Το 1950 έγινε γυναικείο μοναστήρι, χάρη στις προσπάθειες και ενέργειες του Σεβασμιότατου Μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος κ.κ. ’Ιακώβου (Βασ. Διατ. 130/29-4-49). Το νοικοκυρεμένο γυναικείο πνεύμα άλλαξε αμέσως την όψη της ερειπωμένης μονής. Κι ό Παππούς συνεχώς από κείνη τη μέρα δεν παύει να εύλογη τη γυναικεία αδελφότητα του Κιθαιρώνα, πού στέκει φρουρός κάποιου παλιού μεγαλείου και συνεχί­ζει την παράδοση, πού δεν πέθανε στα 1105, πού πέθανε ο Όσιος Μελέτιος.

 

esperinos-panagias

|| Μετά τον εσπερινό ακολούθησε η λιτανεία της εικόνας της Παναγίας εντός της μονής, την οποία ακολούθησαν πλήθος πιστών που συνέρευσαν από τις γύρω περιοχές. Της πομπής ηγούνταν οι μοναχές της μονής και ο πατέρας Σταύρος. ||

 

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΟΣΙΟΥ ΜΕΛΕΤΙΟΥ

|| Μετά το πέρας της λιτανείας, ακολούθησε καθαγιασμός των δωρεών άρτου, οίνου και ελαίου εκ μέρους των πιστών και αρτοκλασία. ||

 

papastavros-osios-meletios

Κλείνοντας να υπενθυμίσουμε ότι η Εκκλησία μας γιορτάζει πανηγυρικά τη μνήμη του Οσίου Μελετίου την πρώτη Σεπτεμβρίου και έτσι πλήθος πιστών ανηφορίζει για να προσκυνήσει και να προσευχηθεί εκείνη την ημέρα (και όχι μόνο) στην Ιερά Μονή που μόλις ανακαλύψαμε μαζί μερικές από τις σπάνιες ομορφιές της. Και λέω μερικές, γιατί όσα και να γράψει κανείς για τον ιερό τούτο χώρο, όσα να διαβάσει, όσα και να του πουν, όσα και να φανταστεί, όσες φορές και εάν κάνει ο έντυπος και ηλεκτρονικός τύπος αφιερώματα, είναι λίγες. Πρέπει να πάρει κανείς την ανηφόρα. Εκεί πάνω, στους πρόποδες του Κιθαιρώνα…

Μέρα λατρείας η σημερινή, για την πιο ιερή και δοξασμένη Μητέρα! Χρόνια Πολλά σε όλους μας!

GLYFADA METROPOLITANSΓια το Γλυφάδα metropolitans

Επιμέλεια: Άντα Θωμά, creative media

Glyfada Metropolitans Logo


///