ΑΠΟΔΡΑΣΕΙΣ: Ορεινή Ναυπακτία
|| Γράφει ο Σταμάτης Σκαμπαρδώνης ||
Γιορτή κάστανου στην ορεινή Ναυπακτία:
ΖΕΣΤΑ ΚΑΣΤΑΝΑ και ΠΑΓΩΜΕΝΟ ΤΣΙΠΟΥΡΑΚΙ
Στις 18 και 19 του Οκτώβρη στην ορεινή Ναυπακτία αναβιώνουν το έθιμο της γιορτής κάστανου και τσίπουρου που διοργανώνει ο Δήμος Ναυπακτίας σε συνεργασία με τους ξενοδόχους της περιοχής. Οι φουφούδες θα καίνε ασταμάτητα και θα βγάζουν φρεσκοψημένα κάστανα αλλά και στα ρακοκάζανα θα ρέει άφθονο τσίπουρο. Όλα τα χωριά στην Ορεινή Ναυπακτία θα είναι σε εγρήγορση ιδιαίτερα οι νοικοκυρές που σερβίρουν λιχουδιές, όπως τηγανίτες, πίτες, αλλά και παραδοσιακά φαγητά.
ΠΑΜΕ ΚΡΑΒΑΡΑ;
Ναι στα Κράβαρα ή στην Ορεινή Ναυπακτία αν προτιμάτε που είναι πιο εύηχο. Για την ευρύτερη περιοχή είχα ακούσει πάρα πολλά, είχα κι ένα ψώνιο με τη λίμνη του Μόρνου και το Κάλλιο, αλλά στην ορεινή Ναυπακτία δεν είχα πατήσει το πόδι μου. Έτσι πήρα τις μηχανές μου μια Παρασκευή του Νοέμβρη και τράβηξα κατά πάνω. Όταν άφησα πίσω μου την Ναύπακτο άρχισα να απογοητεύομαι. Κάτι δεν μου κόλλαγε. Έφταιγε η μουντάδα κι η καταχνιά, ήταν και το ψιλόβροχο που μου έσπαγε τα νεύρα. Όμως κάποια στιγμή το φως γλύκανε κι άρχισε η φύση να δείχνει τα γήινα χρώματα της και τα σύννεφα να κατεβαίνουν. Κουβαλώντας την πίεση και το άγχος της Αθήνας μπορείς να παρασυρθείς και να φθάσεις μέχρι την Αμπελακιώτισσα χωρίς να σταματήσεις λεπτό. Σταματάς όμως βάζεις χειρόφρενο και βγαίνεις στη βροχή-η θερμοκρασία ήδη έχει πέσει στους 12 βαθμούς- και βγαίνεις έξω χωρίς σκοπό. Βρέχεσαι, ρουφάς με τα μάτια σου το τοπίο, αφουγκράζεσαι τους ήχους βλέπεις βατράχια και καβούρια στα ορεινά και τρελαίνεσαι. Κι όμως είσαι κοντά σε δυο ποτάμια, τον Εύηνο και το Μόρνο, έχει υγρασία –υπάρχει ζωή, ναι υπάρχει ζωή-πολύ κοντά στην Αχαΐα, μερικές δεκάδες χιλιόμετρα από την Ηλεία.
Τα έλατα στέκουν αγέρωχα, τα φυλλοβόλα σε μαγεύουν με τα χρώματά τους.
Παίρνεις τη μηχανή και τραβάς χωρίς να πολυνοιάζεσαι τι θα αποτυπωθεί στο φακό. Σιγά-σιγά έρχεσαι στα ίσα σου, η Αθήνα σου φαίνεται μακρινή, αδιαφορείς για την ώρα και τη βροχή που αρχίζεις να τη νοιώθεις στο κορμί σου. Έχεις διανύσει τα πρώτα 25 χιλιόμετρα και η δεύτερη στάση είναι γεγονός. Πρέπει σε μια εκδρομή να ικανοποιεί κανείς όλες του τις επιθυμίες ακόμη και τις πιο ποταπές. Έχεις ακούσει τόσα πολλά για το Χάνι στη Ρέρεση που αγνοείς τις στροφές και την κούραση για να δοκιμάσεις λουκάνικο στα κάρβουνα κι ένα ποτήρι κόκκινο κρασί.
Μ΄ έπιασε όμως ο οίστρος και ξέχασα να σας πω δυο βασικά πράγματα. Πριν αφήσουμε την Ναύπακτο κάνουμε δυο βασικές κινήσεις. Κλείνουμε το κινητό (τ’ αφεντικά μας ενοχλούν ακόμη και τα Σαββατοκύριακα) και βάζουμε βενζίνη, διαφορετικά την πατήσαμε. Βενζινάδικα έχει μόνο στην Ναύπακτο. Προσοχή λοιπόν.
Τσιμπάμε κάτι στη «Ρέρεση» και συνεχίζουμε το ταξίδι μας. Συναντάμε Λιμνίτσα, Τερψιθέα, Ελατού χωμένες κυριολεκτικά μέσα στα έλατα και μέσα σε 2 ώρες φθάνουμε στον προορισμό μας, την Άνω Χώρα, την πρωτεύουσα του Δήμου Αποδοτίας. Είμαστε τυχεροί γιατί μας περιμένει με την ομπρέλα ο κύριος Γιώργος, ο ιδιοκτήτης του «Καναβέικου» για να μας βοηθήσει στα πράγματα. Ούτε στο Grad Hotel να πηγαίναμε. Μετά έρχονται οι τσικουδιές και τα κεράσματα. «Καναβέικο» είναι αυτό. Εδώ εγκαταστάθηκε μια από τις σημαντικότερες οικογένειες του Βυζαντίου, η οικογένεια των Καναβαίων. Μετά την άλωση της πόλης η οικογένεια ξενιτεύτηκε και έφτασε στη μεγάλη Λομποτινά. Το σπίτι αφού πέρασε από πολλά χέρια αγοράστηκε το 1925 από τη Βασιλική Κωστογιάννη και με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο το 1977. Από το 2001 λειτουργεί ως παραδοσιακός ξενώνας. Σήμερα είναι το στολίδι του χωριού. Κι ο Γιώργος μόνο καλά λόγια έχει να λέει για τους χωριανούς του και την τουριστική ανάπτυξη του χωριού. Έκανε ένας την αρχή πριν 15 χρόνια περίπου, άνοιξε το δρόμο και μέσα σε μια πενταετία έγιναν άλλες πέντε μονάδες.
Άνω Χώρα
Η Άνω Χώρα που μέχρι το 1928 λεγόταν μεγάλη Λομποτινά είναι η πρωτεύουσα του Δήμου Αποδοτίας. Μπαίνοντας στο χωριό αισθάνεσαι ότι οι άνθρωποι που ζουν το αγαπάνε κι αυτοί που έφυγαν φρόντισαν να αφήσουν κάτι για τους νεότερους. Έτσι λοιπόν στην πλατεία του χωριού ξαποσταίνει το λεωφορείο, που για πολλά χρόνια έκανε τη διαδρομή Ναύπακτος- Άνω Χώρα, ο περίφημος καρνάβαλος, που ήταν το μέσο μαζικής μεταφοράς για πολλά χρόνια.
Ένα λεωφορείο σκέτο καρναβάλι που μετέφερε κότες, κατσίκες και ανθρώπους. Στέκεται περήφανο στην πλατεία του χωριού δωρεά του Κωνσταντίνου Χρυσανθόπουλου, του θρυλικού «Λωρίδα», που του βγήκε το παρατσούκλι επειδή ψηλός όπως ήταν κι αδύνατος, χωνόταν κάτω από το λεωφορείο για να επιδιορθώσει κάποια βλάβη.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας λειτούργησε στην Άνω Χώρα η σχολή της Λομποτινάς, δημιούργημα των προεστών των Κραβάρων οι οποίοι κυνηγημένοι από τους Τούρκους έφυγαν από το Βυζάντιο και βρήκαν καταφύγιο στα Κράβαρα. Είναι αξιοσημείωτο ότι στη σχολή φοίτησε και δίδαξε αργότερα ο Κοσμάς ο Αιτωλός, γι’ αυτό υπάρχει και το άγαλμα στην πλατεία του χωριού.
Γεγονός είναι ότι τα Κράβαρα ήταν απομονωμένα επί αιώνες και οι κάτοικοι τους πάλευαν να επιβιώσουν με πολλά μέσα. Έχουν ειπωθεί πολλά για την ονομασία Κράβαρα. Μία από τις ερμηνείες είναι ότι επειδή οι κάτοικοι ήταν εξαιρετικοί πολεμιστές όταν συγκρούονταν με τους Τούρκους φώναζαν μεταξύ τους «στην κάρα βαρείτε» κι από εκεί προέκυψε η λέξη Κραβαρίται και Κράβαρα ή ότι προήλθε από τη λέξη Κραβάρι που σημαίνει τόπος με αγελάδες, αν και η συγκεκριμένη περιοχή μόνο για αγελάδες δεν είναι.
Oι κάτοικοι που μένουν στο χωριό το χειμώνα είναι λιγοστοί, κλεισμένοι στα σπίτια τους. Το χωριό ζωντανεύει τα Σαββατοκύριακα με τους επισκέπτες. Τότε σφύζει από ζωή και δειλά-δειλά ξεμυτίζουν και οι γιαγιάδες για να πάνε στην εκκλησία και στο μνημόσυνο της Κυριακής. Τότε αλλάζει και η σύνθεση του χωριού.
Εκεί που έβλεπες μόνο άνδρες στα καφενεία βλέπεις τις γυναίκες του χωριού που απολογητικά σου λένε «παιδάκι μου το καλοκαίρι να έρθετε που είναι ωραία».
Τις Κυριακές είναι ωραία να βολτάρεις στα ωραία καλντερίμια του χωριού, να κάτσεις να πιεις ένα τσίπουρο στου Πατούχα, το παραδοσιακό καφενείο, να ακούσεις ιστορίες για το «Λωρίδα» και τις ηρωικές εποχές που για να πας στη Ναύπακτο ήταν σαν να πήγαινες στην Αμερική. Να σου μιλήσουν για τη «γιορτή του κάστανου και του τσίπουρου» που οργανώνουν κάθε δεύτερο Σαββατοκύριακο του Οκτώβρη ο Δήμος Αποδοτίας και οι σύλλογοι της περιοχής. Είναι μια ευκαιρία για το αντάμωμα των απανταχού Ανωχωριτών και μια ευκαιρία για γλέντι. Η ιδέα για τη γιορτή ήταν του Συνδέσμου Ανωχωριτών Αττικής, μετά από πρόταση του κ. Νικολάου Ματσούκα, με σκοπό την αναβίωση παλιών εθίμων επικοινωνίας και διασκέδασης των κατοίκων της Άνω Χώρας. Καθιερώθηκε και γίνεται ανελλιπώς από το 1999 κάθε δεύτερο Σαββατοκύριακο του Οκτώβρη, εποχή που γίνεται η συγκομιδή του κάστανου και η απόσταξη του τσίπουρου.
Αμπελακιώτισσα-Μονή της Αμπελακιώτισσας
Αφήνουμε πίσω την Άνω Χώρα και πηγαίνουμε προς την Αμπελακιώτισσα και το ομώνυμο μοναστήρι. Το χωριό Αμπελακιώτισσα βρίσκεται σε ύψος 1000 μέτρων και παλιότερα ονομαζόταν Κοζίτσα Η απόσταση είναι 10 χιλιόμετρα αλλά δεν σε κουράζει γιατί η φύση είναι μαγευτική. Μια διαδρομή ανάμεσα στα έλατα και στα πλατάνια. Πηγαίνουμε παράλληλα με το φαράγγι του Κάκκαβου και διασχίζουμε τον ποταμό Κότσαλο. Μόλις φθάσουμε στο χωριό μια πινακίδα μας ενημερώνει ότι αριστερά πάμε για το μοναστήρι. Εκεί μας περιμένει ο πατήρ Ραφαήλ που είναι ηγούμενος στο μοναστήρι για 25 χρόνια και μας διηγείται την ιστορία του. Το χαμόγελο δεν λείπει απ’ τα χείλη του παρ’ όλο το προχωρημένο της ηλικίας του και τους πόνους στα πόδια. Μας κάνει καφέ, μας προσφέρει λουκούμι και χαίρεται τη γαλήνη του μοναστηριού και του μοναχικού βίου. Η μονή ιδρύθηκε το 1456 επί ηγουμένου Θεόφιλου όπως δηλώνει και η πλάκα που είναι στην πόρτα της μονής. Σ’ αυτή βρίσκεται η εικόνα της Θεοτόκου που είναι έργο του ευαγγελιστή Λουκά, η οποία ανήκε στο ναό της Αμπελακιώτισσας. Σύμφωνα με την παράδοση την έριξαν οι Τούρκοι στον Πηνειό ποταμό, αλλά η εικόνα βρέθηκε στις 15 Αυγούστου του 1455 στα κλαδιά μιας βελανιδιάς, στον περίβολο του μοναστηριού. Λίγο πιο κάτω από το μοναστήρι βρίσκεται ένας καταπληκτικός ξενώνας «οι Δρυάδες» για όποιον θέλει να απολαύσει τη μαγεία του δάσους και να κάνει από εκεί εξορμήσεις. Έχει πρόχειρο φαγητό αν πεινάσεις και γλυκόπιοτο τσίπουρο για να το απολαύσεις δίπλα στο τζάκι.
Πώς θα φθάσετε
Ο πιο σύντομος δρόμος για τη Ναύπακτο είναι μέσω Ρίου. Απ’ εκεί η απόσταση για την Άνω Χώρα είναι 52 χλμ (το χειμώνα παρ ’όλο το χιόνι δεν κλείνει ο δρόμος γιατί ο Δήμος έχει εκχιονιστικά μηχανήματα.
Πεζοπορία με αφετηρία το χωριό Αμπελακιώτισσα
Διαδρομή: Αμπελακιώτισσα-Φαράγγι Κάκαβου
Ο Κάκαβος είναι το ποτάμι κάτω από την Αμπελακιώτισσα. Κατεβαίνουμε περνώντας την πλατεία του χωριού, δίπλα από την εκκλησία. Το μονοπάτι είναι πολύ αραιά σηματοδοτημένο, με μικρές ταμπελίτσες, από το ΤΕΙ Μεσολογγίου. Τα έλατα θα σας συντροφεύσουν σε όλη τη διάρκεια της διαδρομής σας.
Η συνολική διαδρομή είναι 2,5 – 3 ώρες περίπου.
Διαδρομή: Αμπελακιώτισσα-Κορυφή Τσεκούρας
Η δεύτερη πορεία οδηγεί στην κορυφή της Τσεκούρας. Το μονοπάτι δεν είναι σηματοδοτημένο χωρίς όμως να έχει ιδιαίτερη δυσκολία με μεγάλη κλίση. Η κορυφή της Τσεκούρας (1728 μέτρα) έχει καταπληκτική θέα. Ανατολικά είναι η Λίμνη του Μόρνου και δυτικά η Λίμνη του Εύηνου, απέναντι τα χωριά της Αράχοβας, ενώ στο βάθος φαίνεται η οροσειρά της Καλιακούδας, στην Ευρυτανία. Η επιστροφή είναι εύκολη.
Συνολικός χρόνος 3 ώρες περίπου.
Πεζοπορία με αφετηρία το χωριό Άνω Χώρα
Διαδρομή: Άνω Χώρα – Κάτω Χώρα
Η αρχή της διαδρομής βρίσκεται δίπλα στα μπακάλικα των αδερφών Καρποδέλη, στην άκρη του
χωριού Άνω Χώρα..
Σημαδεμένη διαδρομή με μπλε σημάδια.
Συνολικός χρόνος 1 ώρα και 45 λεπτά.
Διαδρομή: Άνω Χώρα – Πόδος
Η διαδρομή ακολουθεί το παλιό μονοπάτι για Πόδο, που όμως έχει καταστραφεί σε πολλά σημεία από το δρόμο προς Αμπελακιώτισσα και από το δασικό δρόμο προς την κορυφή Τούρλα (υψόμετρο 1.311 μέτρα). Ο καλύτερος δρόμος για να συνεχίσετε είναι ο ασφαλτοστρωμένος κεντρικός δρόμος (χρόνος: 1 ώρα).
Σημαδεμένη διαδρομή με μαύρα σημάδια.
Συνολικός χρόνος 2 ώρες και 30 λεπτά.
Διαδρομή: Άνω Χώρα – Αμπελακιώτισσα
Το μονοπάτι κατηφορίζει από την Άνω Χώρα προς τον Κάκκαβο. Στο πρώτο κομμάτι της διαδρομής, το μονοπάτι συναντά τον αγροτικό δρόμο που είναι καλύτερα να ακολουθήσετε τον δρόμο αυτόν μέχρι την ποταμιά, από όπου το παλιό μονοπάτι είναι καθαρό. Συνεχίζεται κατά μήκος του Κάκκαβου, τον οποίο δρασκελίζετε με την βοήθεια πέτρινου γεφυριού (χρόνος: 1 ώρα και 45 λεπτά).
Ακολουθείτε το μονοπάτι που ανηφορίζει σταδιακά και ξανακατηφορίζει λίγο μέχρι να συναντήσετε τις στάνες και τον νερόμυλο (χρόνος: 40 λεπτά). Στη συνέχεια ανεβαίνετε για μισή ώρα και φτάνεται στο χωριό Αμπελακιώτισσα.
Σημαδεμένη διαδρομή με κόκκινα σημάδια.
Συνολικός χρόνος 3 ώρες.
Καταφύγιο/Γραμμένη Οξυά
Επίσης στην περιοχή της ορεινής Ναυπακτίας υπάρχει το ορεινό καταφύγιο για τη διαμονή και διανυκτέρευση 40 ατόμων στη θέση Καρβουνόλακα της Γραμμένης Οξυάς. Το καταφύγιο βρίσκεται σε υψόμετρο 1700 μ. και διαθέτει τζάκι, κουζίνα και δεξαμενή νερού.
PHOTOS: ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΣΚΑΜΠΑΡΔΩΝΗΣ